19 C ბათუმი
Saturday 5th July 2025
By

“ჩემი მიზანი მივიწყებული ისტორიული ფაქტების გაცოცხლებაა”

oTar cinariZe 599 85 21 14 –

20 maisi istoriis mecnierebaTa doqtoris, emeritusi profesoris, 30-mde wignis avtoris, mravali wignis redaqtoris sergo dumbaZis dabadebis dRea. igi 90 wlis gaxda. misi sazogadoebrivi da mecnieruli muSaoba wina saukunis 60-iani wlebidan iwyeba. iyo aWaris mTianeTis soflis skolis maswavlebeli, baTumis SoTa rusTavelis pedagogiuri institutis laboranti, dekani, kaTedris gamge. institutis universitetad gadakeTebis Semdegac, wlebis ganmavlobaSi leqtorad imuSava. misi xeldasmiT mravali axalgazrda sasurvel profesias eziara. baton sergosa da mis aRzrdilebs mniSvnelovani wvlili aqvT Setanili samxreT-dasavleT saqarTvelos istoriis kvlevaSi, qveynisa da regionis Rirseuli pirovnebebis Rvawlis warmoCenaSi. sergo dubmaZe warsulsa da dRevandelobaze gvesaubreba.
– im soflis mkvidri var, romlis istoria uSualod ukavSirdeba samxreT-dasavleT saqarTvelos ori Rirseuli Svilis – abuserisZe tbelisa da selim ximSiaSvilis saxelebs bako xixanis cixesTanaa. bavSvobidanve viyavi dainteresebuli, safuZvlianad Semeswavla xixanis cixis istoria da misi mecixovneebis damsaxureba samSoblos winaSe, raSic didi daxmareba gamiwies maswavleblebma. isini qveynis sxvadasxva kuTxidan iyvnen movlinebulni, magram Tavs ar zogavdnen, rom aWaris istoria moswavleebisTvis kargad gaecnoT. maSin Zalian mwiri masalebi moipoveboda Tundac xixanis cixis istoriaze. gavuswreb movlenebs da vityvi, rom dRes mravali wignia gamocemuli sxalTa-xixanis istoriasa da aq moRvawe pirovnebebis Sesaxeb, romelTa CamonaTvalSi Cemi wignebicaa.
– Tqveni pirveli wigni?
– pirveli wignis gamocema dauviwyar mogonebad mrCeba. igi 2700 egzemplariT daibeWda. erTi calis Rirebuleba mokrZalebuli iyo-15 kapiki. maSin yvela beWdviTi produqcia xelisuflebis mxridan mkacr cenzuras gadioda, miT umetes, rom wigni aWaris partiuli organizaciis saqmianobas exeboda meore msoflio omis wlebSi. 1980 wlis bolos sakandidato disertacia am wignis safuZvelze davicavi. qveyanaSi mimdinare procesebis gamo, disertaciis wignad dabeWdva droebiT SeCerda. daviwye isev arqivebsa da biblioTekebSi muSaoba Temaze: `aWaris avtonomiuri respublika didi samamulo omis periodSi~. amasobaSi movida 1989 wlis 9 aprili, Semdgom ganviTarebuli movlenebi… zogierTebma uazrod miiCnies meore msoflio omSi qarTvelebis monawileoba, 9 maisi – gamarjvebis dRec gaauqmes. saqarTvelos mecnierebaTa akademiis xelmZRvanelobis, calkeuli mecnierebis CareviT dawyebuli saqme bolomde miviyvane. Cemi samecniero naSromi ucvleladaa Setanili `samxreT-dasavleT saqarTvelos istoriis (aWara)~ oTxtomeulSi. rom ara principuloba, es Tema ase srulyofilad ver warmoCndeboda.
samecniero naSromebTan erTad, avtori xarT wignebisa, romliTac Rirseuli adamianebi warmoaCineT . . .
– es im dros movlinebuli istoriis maswavleblis, Txilvanis 8-wliani skolis direqtoris Tina kekulaZis damsaxurebaa. cxovrebis did gzaze mraval adamianTan mqonia urTierToba, magram iseTi TvisebebiT Semkuli adamiani, rogoric Tina maswavlebeli iyo, ar maxsovs. misgan movismine pirvelad xixanis cixis damcvelebis gmirobis Sesaxeb. maSin selimi merqva, sexniis gmirobis ambavi mexsierebaSi samudamod CaibeWda. maswavleblisadmi keTilma damokidebulebam ganapiroba, rom momavlis profesiad pedagogoba, xolo specialobad – istorikosoba avirCie. Rirseul pirovnebebze (selim, Serif, Texsim ximSiaSvilebi, daviT mamulaZe, zeqeria lorTqifaniZe, levan daviTaZe, mejid gabaiZe, sergo jaiani, esma daviTaZe, stefane qemxaZe da sxvebi) wignebis gamocemasTan erTad, viTave, rom dawesebuliyo saxalxo dResaswauli `selimoba~, mTisubnis, bakos, xixaZiris, kvatiis skolebs miniWeboda Serif, selim ximSiaSvilebis, sergo jaianis, dimitri xozrevaniZis saxelebi.
– publicist Salva abaSiZesTan erTad, sazogadoebas gaacaniT mefis ruseTis droindeli moxelis stefane qemxaZis sagmiro saqme. . .
– am pirovnebam aTeulobiT adamianis sicocxle ixsna, romlebic axlandel xiWauris teritoriaze CamosaxrCobad hyavdaT miyvanili. ori kidec CamoaxrCves – axaldabeli TavdgiriZe da CanCxaloeli Saxveled diasamiZe. me da batonma Salvam kompetentur organoebs weriliT mivmarTeT, rom stefanesac dafaseboda amagi, rac imedia, dadebiT gadawydeba. pirveli sityva Suaxevis municipalitetis xelmZRvanelobas ekuTvnis.
– sxalTa-xixanis xeobaSi mravali istoriuli Zeglisa da sakulto nagebobis naSTebia SemorCenili. maT restavracia-konservaciaze ras ityviT?
– xixanis cixe mravaljer vaxsene, magram araferi miTqvams im did samuSaoebze, rac am istoriul Zeglze restavracia-onservaciis mimarTulebiT Sesrulda. gakeTda axali gza-biliki, saxe icvala sxalTis taZarma. fasdaudebelia sxalTis taZrisadmi, kaloTis, vernebis, Tikanauris, Txilvanis eklesiebis naSTebisadmi sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis, uwmindesisa da unetaresis ilia meorisa da sxalTis eparqiis mTavarepiskoposis meufe spiridonis mamuliSviluri damokidebuleba. ukve mimdinareobs kaloTis eklesiis restavracia. maTi locva-kurTxeviTa da uflis nebiT, male vernebSic analogiuri samuSaoebi daiwyeba. aqve minda giTxraT, rom unda mowesrigdes saavtomobilo gzebi mTa Ciruxidan beSumamde. droa, vizrunoT bakosa da mTisubnis damakavSirebeli gzisa da xidis mSeneblobaze. aWara is kuTxea, sadac samxreT-dasavleT saqarTvelos didi da saintereso istoriaa damarxuli. es istoriuli adgilebi momavalSi mraval turists moizidavs, rac sasikeTod waadgeba qveynisa da adgilobrivebis ekonomikas.
– isev grZeldeba diskusia imaze, Tu romelia swori forma `abuserisZe tbeli~ Tu `tbel abuserisZe~?
– am kuTxiT sazogadoebis azri oradaa gayofili. erTi nawili dRemde icavs avtoris mier darqmeulsa da Tavis wignSi daweril versias `abuserisZe tbeli~, rac bunebrivia. am ideas icavda da icavs saqarTvelos mecnierebaTa akademia da misi institutebi. mkvlevarTa erTi nawili Tavis mosazrebas gvTavazobs: `tbel abuserisZe~. me vaRiareb da vwer pirvel variants: `abuserisZe tbeli~.
– ramdenad giweven Tanadgomas mecnierebi, xelisuflebis struqturebSi dasaqmebulebi?
– 90 wlis ganmavlobaSi piraduli araferi mikeTebia. Cemi mizania, miviwyebuli istoriuli faqtebis, Tundac calkeuli pirovnebebis saqmianobis moZieba, samzeoze gamotana. vemadlierebi mTiani aWaris municipalitetebis, qalaq baTumis meriis xelmZRvanelebs, Tundac calkeul pirovnebebs TanadgomisTvis. isini materialurad mexmarebian wignebis gamocemaSi. saiubileo molocvebic stimuls mmatebs. yvelas madlobas vuxdi. aseve, madloba gazeT `aWaris~ redaqcias. miguleT Tqvens mxardamWerad da erTgul mkiTxvelad.

  • No Comments
  • მაისი 20, 2024

კომენტარის დატოვება

თქვენი ელფოსტის მისამართი გამოქვეყნებული არ იყო. აუცილებელი ველები მონიშნულია *